Dossier: Winterkleding

Prikkelende kou, kraakheldere luchten, witte weilanden, besneeuwde bomen: ik vind fietsen in de winter fantastisch. Hele volksstammen denken hier compleet anders over. Zij vinden vooral dat Vadertje Vorst hun fietsplezier vergalt. Voor hen staan de gure wintermaanden gelijk aan gevoelloze vingers, tintelende tenen en oorlellen die wit uitslaan. Ik durf te beweren dat verkeerde fietskleding keuzes vaak de oorzaak van dit geblauwbek zijn. 

Dat is jammer, want er zijn genoeg fietskleren voorhanden waarmee je je tegen de kou kunt wapenen. Denk aan vochtregulerende (onder)shirts, waterafstotende fietsbroeken, winddichte jassen, thermische helmmutsen en warme handschoenen. Met deze warme tips blijf jij de winter de baas.

1. Draag laagjes

Eerste laag

Kleed je warm aan, maar niet te warm. Dit doe je door met kledinglaagjes te werken. Als eerste laag trek je een thermoshirt aan. Deze zogenaamde base layer bestaat in talloze varianten: lange of korte mouwen, dik of dun, van synthetische materialen of merinowol, etc. 

Een goed ondershirt moet vooral vochtregulerend zijn, een isolerende werking hebben en als een tweede huid zitten. Deze eigenschappen zorgen er namelijk voor dat zweet naar buiten toe wordt afgevoerd, waardoor je droog (dus warm) blijft. Bekende merken zijn: Odlo, Craft, Assos, Under Armor, Helly Hansen.

"Een goed ondershirt moet vochtregulerend zijn, een isolerende werking hebben en als een tweede huid zitten"

Je uiteindelijke aankoopkeuze hangt niet alleen af de buitentemperatuur, maar ook van je eigen ‘binnentemperatuur’. Mijn ‘kamerthermostaat’ begint bijvoorbeeld al na een paar kilometer volop te loeien. Hierdoor heb ik vaak voldoende aan een dun ondershirt met korte mouwen. Pas als het kwik onder het vriespunt daalt, trek ik een dikker shirt met lange mouwen aan.

Middelste laag

Ook hier heb je – afhankelijk van de temperatuur – verschillende keuzes. De meeste fietsers kiezen voor een fietsshirt met lange mouwen. Let er bij de aanschaf op dat ook dit kledingstuk gemaakt is van materiaal (merinowol of polyester) dat zowel ademend als vochtregulerend is. De keuze is reuze bij fabrikanten als Bioracer, Shimano, Sportful, Pearl Izumi, Maloja en Rapha. Zelf combineer ik liever een shirt met korte mouwen en losse armstukken; deze kan ik namelijk makkelijk uittrekken als ik het (te) warm krijg.
 

Buitenste laag

De derde en laatste laag kan bestaan uit een bodywarmer met ventilerende achterpand, een winddicht fietsjasje (windstopper) of een warm en waterdicht winterjack. Investeer in ieder geval in een jas die goed ademt. 

Veel goedkope exemplaren houden wel de wind tegen maar hebben het ademende vermogen van een vuilniszak, waardoor je binnen no-time zeiknat wordt van je eigen zweet. Gevolg: je krijgt het alsnog stervenskoud. Ook hier is het merkenaanbod groot. Denk aan Bioracer, Craft, Gore Wear, Shimano, 7Mesh en Futurum 4 Seasons.

2. Trek een warme winterbroek aan

Omdat je benen zich een slag in de rondte trappen, hebben ze in principe minder last van de (vries)kou dan je bovenlijf. Toch doe je er verstandig aan om je ’s winters in een warme en (aan de voorkant) winddichte broek te hijsen. Veel merken – Bioracer, Agu, Craft, Castelli – hebben ook broeken in huis die gemaakt zijn van waterafstotende materialen zodat je niet bij de eerste de beste regen- of sneeuwbui van een koude kermis thuiskomt.
 

Ik moet eerlijk bekennen dat ik tot een graad of 7 altijd met een korte broek en (gevoerde) beenstukken rijd. Althans, op de racefiets. Op de mountainbike draag ik in de wintermaanden altijd een korte broek met beenstukken. Daaroverheen trek ik een bike short, eventueel gevoerd, aan. 

3. Warm je handen

Veel fietsers, waaronder ikzelf, hebben ’s winters last steenkoude vingers.  Welke handschoenen ze ook aantrekken – thermo, waterdicht, winddicht, dubbel gevoerd, wol, synthetisch, etc –, hun vingers trekken altijd aan het koudste eind. 

Het is dus lastig om te zeggen welke handschoenen voor jou het beste werken. Kwestie van uitproberen dus. Merken als Ekoï, Roeckl, GribGrab, Specialized, Shimano, BBB en Agu kunnen je vast een helpende hand bieden.
 

Ik heb in ieder geval geen baat bij dikke handschoenen: het eerste deel van de rit zijn mijn handen nog warm, daarna gaan ze zweten en vervolgens koelen razendsnel af.

Wat bij mij wel redelijk werkt, tot een paar graden onder het vriespunt, zijn 2 of zelfs 3 paar dunne (wollen) handschoenen over elkaar heen. Dat ik hierdoor minder grip heb dan een setje echte fietshandschoenen, neem ik graag voor lief. Bij duurritten neem ik overigens vaak extra handschoenen mee, zodat ik halverwege kan wisselen.

Als laatste redmiddel zou je nog verwarmde handschoenen kunnen proberen. Zo verkopen Ekoï en SealSkinz fietshandschoenen met een ingebouwd verwarmingselement. 

4. Vertroetel je tenen

De eenvoudigste, en goedkoopste, oplossing, om je tenen warm te houden is de aanschaf van een paar warme sokken. Zelf gebruik ik een dunne sok van merinowol. Hierbij let ik vooral goed op dat-ie niet te strak zit. Het voordeel van wol, vind ik, dat het een stuk warmer aanvoelt dan synthetisch materiaal.

Nog steeds steenkoude tenen? Overschoenen zouden de oplossing kunnen zijn. Overschoenen zijn een soort soepele sokken die je over je fietsschoenen aantrekt. Ze bestaan in alle soorten en maten, van wind- en waterdichte overschoenen (ideaal voor racers) tot en met dikke neopreen exemplaren die niet terugdeinzen voor een ijskoud modderbad (ideaal voor MTB-ers). Specialisten als Ekoï, Shimano, Pro, Sealskins, Castelli en Gore Wear leggen je voeten maar al te graag in de warme watten.

Zelf zweer ik bij speciale winterschoenen. Toegegeven, het is een serieuze investering, maar het betaalt zich dubbel en dwars terug in warme(re) voeten. Goede winterschoenen, bijvoorbeeld van Vaude, Northwave, Shimano of Specialized, houden kou en nattigheid buiten de deur, maar loodsen wel overtollig zweet naar buiten. Dit komt omdat ze veelal zijn voorzien van een waterdichte en ademende tussenlaag (membraam), zoals Gore-Tex of Sympatex. 

Op het moment dat het woord Elfstedentocht valt, trek ik als extra warmhouder nog een paar oude skisokken over mijn winterschoenen aan (ik knip een gat in de voetzool voor de schoenplaatjes).

"Goede winterschoenen houden kou en nattigheid buiten de deur"

Komen de rayonhoofden bij elkaar, dan trek ik zelfs nog een paar overschoenen over deze zelfbedachte anti-kou constructie heen. Waarschijnlijk niet zoals het hoort, maar het werkt in mijn geval wel. Zo had ik tijdens een steenkoude editie van de Drenthe 200 (2019) zelfs na 10 uur trappen geen bevoren voeten. Sommige van mijn fietsvrienden zijn nog creatiever; zij wikkelen hun voorvoeten in boterhamszakjes en plaatsen een strook zilverpapier onder hun schoenzooltje – zodat koude lucht via de openingen van de schoenplaatjes niet via de onderkant naar binnen kan dringen.

Tip: leg voor vertrek sowieso je sokken, fietsschoenen en overschoenen even op de verwarming. Een warm begin is het halve werk, toch?
 

5. Houd je koppie erbij

In tegenstelling tot mijn vingers en tenen heb ik zelden last van een koude kop. Een dunne helmmuts of Buff is voor mij voldoende om mijn (voor)hoofd en oren tijdens het fietsen warm te houden. Een Buff, een soort sportieve sjaal, kan ook als nekwarmer dienen. 

Hoewel een bril niet echt een kledingstuk is, zou ik ‘em hier toch willen noemen. Veel fietsers hebben ’s winters namelijk last van hun ogen. Droge en gure (rij)wind kunnen voor een tranende en zelfs bevroren oogleden zorgen. Dit kun je simpel voorkomen door een nauwsluitende fietsbril te dragen.