Test: Pilot Scram GRX

Echt nieuw is de Scram niet, zegt Pieter van de Marel, oprichter van Pilot en ontwerper van de Scram. “Zeven jaar geleden kwam er een randonneur naar ons toe die een do-it-all fiets wilde waarop hij al zijn tassen kwijt kon en comfortabel honderden kilometers aan een stuk kon wegtikken. Het ontwerp wat ik destijds voor hem maakte, heeft veel weg van de Scram.”

Toch duurde het lang voordat de Scram daadwerkelijk in productie werd genomen. Ook niet zo vreemd. Het Nederlandse net van wegen en paden wordt door asfalt gedomineerd. Ideaal terrein voor de racefiets. Maar ons onverharde netwerk is een stuk minder uitgebreid dan dat op andere plekken in de wereld. Neem de VS. Daar is 35% van de openbare wegen onverhard. Gravelbiken is daar al jaren populair. In staten als Kansas – bekend van Dirty Kanza, de grootste gravelrace ter wereld – en Missouri trekken grindpaden een kaarsrechte streep door het eindeloze landschap. Op deze wegen kun je nog heerlijk toeren zonder je al te veel zorgen te maken over uit de kluiten gewassen pick-up trucks die voorbij razen.

Toch is het gravelbiken ook aan deze kant van de oceaan inmiddels de hype voorbij en is het inmiddels een serieuze wielerdiscipline. Mede door corona lijkt gravelen populairder dan ooit. Logisch ook: door van de gebaande paden te gaan, vermijd je drukte en ben je toch een beetje vrij in een maatschappij met veel (terechte) beperkingen. In tegenstelling tot 7 jaar geleden lijkt de Nederlandse markt dus klaar voor de Scram.

Van graveleurs tot vakantiefietsers

Die eerste klant is wellicht de inspiratie voor de naam geweest. ‘Scram’ is slang voor ‘get lost’, wat vrij vertaald ‘verdwijn’ betekent. Maar om deze Pilot te typeren als een avonturenfiets zou te kort door bocht zijn. Zelf omschrijven ze de fiets als compromisloos en het beste van twee werelden: snel als een racefiets, wendbaar als een mountainbike. 

"Van échte graveleurs tot mensen die hun mountainbike inruilen voor een gravelbike."

Zo divers als de mogelijkheden lijken, zo divers is de groep fietsers die zo’n ding aanschaft, vertelt Pieter: “In onze showroom ontvangen we van alles. Van échte graveleurs tot mensen die hun mountainbike inruilen voor een gravelbike. Laatst hadden we een man die de Scram mee op fietsvakantie wilde nemen, omdat hij niet langer zin had om een loodzware trekkingfiets van 19 kg mee te zeulen. Na één testrit was hij verkocht.” 

Niet zo gek dat Pilot zo’n breed publiek aanspreekt. In Nuenen is de klant echt koning. Dat blijkt als ik bij het ophalen van de Scram een rondleiding door het bedrijf krijg. In de werkplaats hangt een verbouwde trekkingfiets. “Vrijwel niets aan deze fiets is standaard”, vertelt Tim. “Deze klant wilde een titanium zadel- en stuurpen, kabels die buitenlangs aan de bovenzijde van de toptube lopen én hij wilde per se een speciale bel van 85 euro. Wij hebben ons rot gezocht naar dat ding, maar wel gevonden.”

Titanium als framemateriaal 

Alle Pilot fietsen hebben dus een titanium frame. Het ultieme framemateriaal als je de eigenaren van een titanium ros mag geloven. En ja, ten opzichte van aluminium, carbon of staal heeft titanium een aantal voor-,  maar ook een aantal nadelen.

Voordelen

• Licht. Titanium heeft de hoogste sterkte-gewicht ratio van alle metalen. Het is 45% lichter dan staal en sterker dan aluminium. Omdat de buizen van een titanium frame dunner zijn dan die van een aluminium frame, is deze ook lichter. 
• Duurzaam. Titanium is een enorm sterk metaal dat goed blijft presteren onder belasting. De kans dat je frame (onder normale omstandigheden) breekt, is daardoor heel klein. Daarom geeft Pilot levenslang garantie op haar frames. 
• Comfortabel. Staal en titanium filteren trillingen uitstekend. Dat zorgt voor een comfortabele rit en minder vermoeidheid.  
• Bestand tegen corrosie. In tegenstelling tot staal en aluminium is dit metaal goed bestand tegen slechte weersomstandigheden. 
• Krassen eenvoudig verwijderen. Lichte krasjes kun je eenvoudig met een droge, zachte schuurspons verwijderen. Zo blijft je frame er na jaren nog steeds als nieuw uitzien. 
• Tijdloos. Een ander, iets minder objectief, voordeel is dat zo’n titanium frame er retestrak uitziet. De rauwe stalen look zal niet snel uit de mode raken.

Nadelen

• Geen bijzondere vormen. Hoewel de ronde titanium buizen wel bewerkt kunnen worden, is het creëren van platte of andere vormen (zoals je die bijvoorbeeld bij aero- of tijdritfietsen ziet) niet mogelijk.  
• Niet goedkoop. Titanium is een dure grondstof én het bewerken van het materiaal is moeilijk en arbeidsintensief. Dat maakt het een duur materiaal voor het bouwen van fietsframes. 

Een prachtig framemateriaal dus. Daarbij moet ik optekenen dat een frame zo goed is als dat het gemaakt wordt. Vakmanschap en de geometrie van het frame zijn minstens zo bepalend voor de rijeigenschappen als het materiaal waaruit het vervaardigd is. 

Luie toerder of pijlsnelle racer?

Een eerste blik op het frame vertelt me dat dit waarschijnlijk geen pijlsnelle, nerveuze gravelracer is. De hoeken en buizen suggereren dat we eerder met een stabiele graveltoerder te maken hebben. De geometrie zit ergens tussen behoudend en progressief. Niet zo gek ook. De Scram moet immers op alle paden en wegen uit de voeten kunnen. De cijfers suggereren in ieder geval genoeg stabiliteit zonder dat de fiets onhandelbaar wordt op bochtige singletracks. Of dat echt zo is, vertel ik je zo. 

Customizen maar

De Scram is standaard in twee opties leverbaar: met Shimano GRX 1x11 afmontage of met de onderhoudsarme Pinion gearbox. Maar daarnaast is nog van alles mogelijk. Wil je een titanium zadelpen? Done. Liever een Lauf voorvork? Geen probleem. Of wil je een andere of extra wielset? Het kan allemaal. De piloot (jij dus) bepaalt. Voor een extra 500 euro kun je zelfs je frame aan laten passen. Wil je dus een langere reach of andere stack? Geen probleem. 

De Scram die ik meekrijg is afgemonteerd met de Shimano GRX 800-groepset, Ritchey WCS componenten en alu OHR wielen met dikke Vredestein Aventura 44 mm rubbers. Als je wilt, passen er ook 650b (27,5”) wielen in met een maximale banddikte van 2,0 inch. Verder is het frame uitgerust met diverse nokjes. Tassen, dragers of spatborden meenemen op je bikepackingtrip is dus geen enkel probleem. Op de standaard carbon voorvork zijn geen bevestigingspunten. Als je ook daar nog spullen wilt stouwen dan kun je de vork uiteraard wisselen.

Lees ook: Op avontuur met Shimano's nieuwe GRX-groep.

Specs

• Vork: Pilot full carbon gravel FM disc
• Wielen: OHR cycling X2, handgespaakt
• Groep en remmen: GRX810
• Stuurpen en zadelpen: Ritchey WCS (standaard comp)
• Stuur: Ritchey WCS Venturemax 
• Zadel: Sella Italia SLR X-cross
• Banden: Vredestein (tot max 50mm)
• Complete fiets vanaf 3.799 euro. Bekijk de opties op de site van Pilot.

Comfortabel en opvallend snel

Genoeg geluld, tijd voor een rit. Ik voel me onmiddellijk thuis wanneer ik mijn been voor de eerste keer over het frame slinger. De Scram zit als gegoten, alsof je een paar iets te oude (en iets te smerige) gympen aanschiet. Zoals op veel plekken in het land duurt het even voordat ik de betonnen jungle achter me kan laten om de gravelbike uit te laten op vergeten gravelpaden. Niet erg als je op een vreemde fiets rijdt. Dat geeft je tijd om aan elkaar te wennen. Die gewenningsperiode duurt niet lang: alles voelt vertrouwd en goed doordacht. 

Rustig voer ik het tempo op en versnel bij het uitkomen van de bochten. Vooral bij het accelereren komt het ‘luiere’ karakter van de Scram naar boven. De alu wielset van Ohrcycling komt wat moeilijk op gang. Maar als de set van het high performance wielmerk uit Vlaanderen eenmaal rolt, is er geen stoppen meer aan. Zeker op rechte stroken wordt de Scram daardoor een intercity die niet stopt op tussengelegen stations. 

Na 15 minuten asfalt plakken is het tijd voor de eerste onverharde strook. Een eenvoudige om mee te beginnen: kaarsrecht, geen kuilen en compacte kiezel. Bij het oprijden ben ik heel even van slag. Mijn ogen zien een onverhard bruin weggetje, maar het titanium frame geeft geen krimp. Alsof de Scram het asfalt nooit heeft verlaten. Maar goed, deze strook mag de naam gravel amper dragen.

Tijd om de moeilijkheid een paar tandjes op te schroeven. Ik fiets door naar het heuvellandschap tussen het Gelderse Berg en Dal en Groesbeek. Een ogenschijnlijk doodlopend asfaltweggetje naar het Afrika Museum verandert in een prachtige gravelstrook die dwars door het bos loopt. De 2 km lange Postweg, bij mountainbikers bekend als verbinding tussen de Westermeerdijk en de But, is een golvende weg met pittige klimmetjes en snelle afdalingen. De weg is bezaaid met grote gaten. Opletten geblazen! Maar ook hier houdt de Scram zich moeiteloos staande. Net als op alle andere stroken die ik de komende 500 km voor de 44 mm dikke rubbers gooi. 

"Je blijft langer fris en kunt meer uitdaging zoeken in je rit."

Zelfs singletracks zijn geen probleem voor deze tita-tovenaar. Natuurlijk is het niet de bedoeling om enorme drops en rockgardens te rijden, maar de meeste Hollandse flowtrails vormen geen valkuilen voor de Scram. Ondanks dat de fiets wat aan de lange kant is, smijt je de kont eenvoudig door de bocht zonder ook maar een enkel moment de controle te verliezen. 

Naast de brede inzetbaarheid blinkt de Scram ook vooral uit in comfort. Niet eerder reed ik een gravelbike (en ja, ik heb er al een flink aantal onder mijn kont gehad) die zo comfortabel was. Diep van binnen weet ik dat fietsen zo’n mooie sport is door het pijn lijden en het afzien. Bijvoorbeeld overdreven lange afstanden rijden met een duizelingwekkend aantal hoogtemeters, zodat je kunt opscheppen tegen je wielervrienden. Maar geloof me, dit heeft ook wel wat.

De Scram is als een luie zondag, onder een kleedje met een schaaltje nootjes voor de tv, kijkend naar de koers. En dat bedoel ik niet negatief. Sterker nog: doordat de Scram zo comfortabel is, blijf je langer fris en kun je meer uitdaging zoeken in je rit. Maak langere tochten en zoek de randjes van je kunnen op. Bovendien heb je meer energie om af en toe omhoog te kijken en te genieten van kabbelende beekjes, fluitende vogeltjes en bloeiende heidevelden. Want ook dat maakt gravelbiken zo mooi.  

Conclusie

De Scram toont zich enorm veelzijdig en is daardoor toegankelijk voor een breed publiek. Deze titanium gravelbike lijkt op het eerste oog wat lui, maar schijn bedriegt. De Scram houdt zich moeiteloos staande op uitdagende gravelstroken en schuwt flowy singletracks niet. Bovendien worden je offroad ritten zoveel comfortabeler waardoor je avonturen langer en mooier worden. 

Plus

• Comfortabel
• Veelzijdig
• Duurzaam

Min

• Kostbaar

Meer plaatjes