Fietsroute voor wielrenners: Texel van top tot teen

Texel, dat eigenzinnige stuk land dat eeuwen geleden besloot in de Waddenzee te blijven liggen, is veel meer dan een eiland. Het is een verhaal. Van de strijd tegen wind en water. Van weidse vergezichten, stille polders en trotse dijken. Wie hier fietst, trapt niet alleen door het landschap, maar ook door de geschiedenis van een eiland dat altijd in beweging is.

Retourtje voor vijf euro

Onze dag begint met de vroege veerboot vanuit Den Helder. Meeuwen cirkelen boven ons hoofd, krijsend als boodschappers van het eiland verderop. Het retourtje voor vijf euro lijkt een koopje voor ons aanstaande fietsavontuur door duinen, dorpjes en over dijken. Ook de wind, die je op Texel altijd gezelschap houdt, hoort erbij. Alsof die ons eraan wil herinneren dat we naar een echt eiland gaan.

Zelfbedachte expeditie

We staan op het buitendek, starend naar de grijze, schuimende Waddenzee. Straks begint onze zelfbedachte expeditie (groot woord!) van bijna 100 kilometer: de ‘Full Texel Experience’. Of noemen we het in goed Nederlands toch de ‘Texelse Totaalervaring’ of ‘Texel van Top tot Teen’? Het ritme van de motoren, de geur van de zee en een nauwelijks verstaanbare stem die door de speakers aankondigt dat we spoedig op Texel zullen zijn. Het draagt allemaal bij aan het tintelende gevoel van voorpret.

"Texel zonder wind? Dat is als ranja zonder rietje: het klopt gewoon niet"

Ongeveer twintig minuten later staan we op het eiland. Onze banden raken het Texelse asfalt. Hier lijkt de tijd plots trager, maar de wind sneller. Texel als paradoxale plek voor fietsliefhebbers: het eiland van de eindeloze horizon, maar waar de wind bepaalt hoe ver je gaat. Want Texel zonder wind? Dat is als ranja zonder rietje: het klopt gewoon niet.

Terug in de tijd

Een ultrakorte geschiedenis van het enige Noord-Hollandse Waddeneiland: Texel is geen doorsnee Waddeneiland. Waar de andere Waddeneilanden vooral bestaan uit zand en duinen, kent Texel een vruchtbare bodem dankzij een keileemlaag die in de ijstijd door slepend landijs vanuit Scandinavië werd achtergelaten. Er ontstonden opgestuwde heuvels, met als bekendste voorbeeld op Texel: de Hoge Berg tussen Den Burg en Oudeschild, waarover zo dadelijk meer. Het is een tastbare herinnering aan de tijd waarin het landschap nog gevormd werd door ijs en kou.

Ooit was Texel dus een woest, ongepolijst stukje land waar de zee vrij spel had. Het water schuurde, sleet en wierp zand op om het daarna net zo hard weer weg te trekken. Het eiland, zoals we dat nu kennen, is een mix van die natuurlijke krachten en talloze ingrepen door de mens. Dijken, polders en ingenieuze waterwerken hebben Texel getemd, maar konden zijn wilde karakter nooit volledig wegnemen.

Texels hooggebergte

Wanneer we vanaf de boot rechtsaf slaan en langs de Waddenkust fietsen, met glinsterend water aan de ene kant en grazige dijken aan de andere, voelen we deze bijzondere balans. Het gereguleerde landschap heeft de natuur zeker niet het zwijgen opgelegd. Het geluid van kwetterende vogels en blatende schapen vormt de soundtrack van onze tocht.

De beroemde Texelse schapen op de dijk kijken ons aan met een mengeling van stoere arrogantie en complete desinteresse. Ze lijken ons er met hun trage bewegingen bovendien aan te willen herinneren dat haast nergens goed voor is.

"Kwetterende vogels en blatende schapen vormt de soundtrack van onze tocht"

Het is verleidelijk om deze mooie kust te blijven volgen, maar ten zuiden van Oudeschild buigen we af, het binnenland in. Een omweggetje via buurtschap Westergeest leidt ons naar één van de lokale verrassingen: het Texelse hooggebergte.

Ondanks het verkeersbord dat verwijst naar de plaatselijke straatnaam Redoute, een naam die doet denken aan de slopende klim uit de wielerklassieker Luik-Bastenaken-Luik, beginnen we hier aan een klim van zeer bescheiden formaat. De Hoge Berg, met zijn 15,2 meter boven zeeniveau, voelt als een vriendelijk grapje van de natuur. Maar eenmaal boven wordt de eenvoud van dit heuveltje beloond met een blik op de horizon die zich uitstrekt tot aan het eind van de wereld.

Dwars door Texel

Over smalle straatjes en paadjes, met namen als Doolhof, slingeren we door een landschap dat zich totaal geen zorgen lijkt te maken over onze snelheid. Het landschap blijft continu veranderen, van open velden tot bossen. Brede asfaltwegen verruilen we voor smalle paden die ons even laten twijfelen of we nog wel op de juiste weg zitten. Maar dat is het mooie van Texel: je fietst altijd goed.

"Dat is het mooie van Texel: je fietst altijd goed"

We passeren Den Burg, het sfeervolle hart van het eiland, maar stoppen er niet. We hebben nog meer te zien, nog meer te beleven. Fietsen op Texel voelt soms als een mentale ‘reset’. Het laat je genieten van de kleine momenten: een onverwachte wending, een praatje onderweg en het bijzondere eilandgevoel dat overal om je heen hangt.

In natuurgebied Waalenburg rijden we plots dwars door hoog opgestapeld gras, tot we maaier Klaas ontmoeten. Hij lacht wanneer we vertellen over onze eigen ‘Full Texel Experience’. “Misschien zie ik jullie straks nog wel!” roept Klaas ons na, terwijl wij weer verder fietsen.

Pauze met uitzicht

Na Nationaal Park Duinen van Texel houden we bij strandpaviljoen De Dikke Zeehond een korte stop. Het uitzicht over de zee is schitterend; de koffie, thee en taart smaken uitstekend. Met hernieuwde energie rijden we verder noordwaarts via een glooiend fietspad door het duinlandschap. De kilometers glijden sneller voorbij dan verwacht. De vuurtoren van Eierland komt al langzaam in zicht, als baken op de horizon.

Het noordelijkste punt van onze kriskrasroute over Texel ligt nu bijna achter ons. De weg slingert verder langs de Waddenkust naar het zuiden. Texel is een eiland van contrasten, waarin het landschap voortdurend verandert: van glinsterende kwelders naar glooiende duinen en van uitgestrekte stranden naar het groene binnenland. Het eiland verveelt nooit.

"Op een terras genieten we van tosti’s, thee en cassis. In de luwte van het eiland lijkt de tijd hier even stil te staan"

We kiezen er opnieuw voor om het binnenland te verkennen. Langs het vliegveld van Texel – oftewel ‘Texel International Airport’, een naam die vraagt om een grote glimlach – fietsen we richting Oosterend. Het dorpje, dat bijna middeleeuws aandoet door de knusse straten, ligt te relaxen in de middagzon. Op een terras genieten we van tosti’s, thee en cassis. In de luwte van het eiland lijkt de tijd hier even stil te staan. Maar de klok tikt altijd door, ook op Texel. En net als de wind: vaak tegen. We houden onze pauzes kort, onder het mom van doorzettingsvermogen, maar in werkelijkheid uit lichte angst om de veerboot te missen.

Gevoel van vrijheid

Aan het eind van de middag fietsen we langs Den Hoorn, een dorpje dat fluistert over vervlogen tijden toen het strand nog vooral voor gestrande schepen was en niet voor zonnebadende toeristen. Door de bossen en via de Mokbaai keren we terug naar de boot.

Deze dag lijkt te snel voorbij te gaan. Ook dat is de magie van Texel: het laat je verlangen naar meer. Maar misschien wel het meest ongrijpbare aan Texel is het aparte gevoel dat het je geeft. Het is moeilijk te omschrijven, maar het zit ’m in de combinatie van natuur, wind, ruimte en stilte. We weten één ding zeker: Texel heeft ons vandaag niet alleen laten fietsen, maar vooral laten ontdekken.

Terug aan boord zien we Texel langzaam uit het zicht verdwijnen, maar het wonderlijke eilandgevoel blijft nog dagenlang nagloeien. Texel is geen plek waar je zomaar fietst, het is een eiland om te ervaren, ruiken en van te proeven. Of je nu voor het eerst komt of jaarlijks terugkeert, het eiland blijft altijd verrassen. Overal is die bijzondere mix van ruigheid en rust, van het gevoel dat je even helemaal weg bent, maar toch nooit echt alleen. 

Onweerstaanbaar? Absoluut.

Zelf fietsen? Download de route

De route is 98 kilometer lang en telt maar liefst 26 hoogtemeters. Laat je niet door dit laatste getal in de luren leggen. De wind kan op Texel een tegenstander van formaat zijn. 

Pluspunten:  
+ Afwisselend landschap: Texel biedt volop variatie
+ Rustige routes buiten het hoogseizoen 
+ Compact en toegankelijk: ervaar Texel in één dag

Minpunten: 
- De wind kan een flinke uitdaging zijn 
- Drukte in de zomer = volle fietspaden
- De veerboot kost tijd en planning, vooral bij drukte


Download de route

_{Tekst: Merijn Heijne en Esther de Lange
Beeld: Michiel Maas}