De Bockenreijderstocht

In de achttiende eeuw maakten goddeloze roversbendes de Kempen onveilig. De ‘Bokkenrijders’ teisterden met gewelddadige strooptochten de boerderijen en pastorieën op het platteland. Eens per jaar trokken ze naar de Mookerheide bij Nijmegen om hun meester de duivel te aanbidden. De bendeleden speelden hoog spel, want wie in de kraag werd gevat, riskeerde de doodstraf.

De Efteling-attractie Villa Volta in het vervloekte huis van ‘bendeleider’ Hugo van den Loonsche Duynen houdt de herinnering aan de Bokkenrijders nog altijd levend. Ook de bekende herberg ‘In den Bockenreyder’ in de bossen bij het Brabantse Esbeek is vernoemd naar de bende. Het inspireerde FTC Rosmalen om een toertocht door het land van de Bokkenrijders te organiseren, vertelt secretaris van de club, Jan Oonincx. “We fietsten al graag naar de herberg en vonden het verhaal prachtig dat erbij hoort.”

Goede-doelen-tocht

FTC Rosmalen is een hechte club van zo’n dertig leden waarbij gezelligheid, veiligheid en veel kilometers maken hoog in het vaandel staan. Er wordt gereden op woensdag, vrijdag en zondagochtend. Veel leden, waaronder Oonincx, fietsen mee vanaf het eerste uur. “De gemiddelde leeftijd is inmiddels 65 plus. We zijn oud geworden”, lacht hij.

De Bockenreijderstocht werd in het leven geroepen als goede-doelen-tocht ter gelegenheid van het tienjarig bestaan van de club in 1993. De opbrengst: twee tandems voor verstandelijk beperkten en hun begeleiders.

“De route staat als een huis. Enige variatie is dat we hem elk jaar andersom rijden.”

Nu, 27 jaar later, wordt de Bockenreijderstocht nog altijd als toertocht georganiseerd. De routes (70 en 110 kilometer) voeren vanuit Rosmalen door het Groene Woud en de Kempische landgoederen in Brabant. De tocht wordt traditioneel in het laatste weekend van juni verreden en trekt jaarlijks zeker 200 deelnemers. Het parcours is al die tijd nauwelijks gewijzigd, zegt Oonincx. “De route staat als een huis. Enige variatie is dat we hem elk jaar andersom rijden.”

Stralende herfstdag

De bosrijke route leent zich in het najaar goed voor een dagje genieten van de Brabantse herfstkleuren. We downloaden de 110 km-route op Fietssport.nl en trekken er tijdens een stralende herfstdag op uit. Langs het fietspad rapen verzamelaars kastanjes van de grond. De bomen verschieten in kleur van groen naar goudgeel en brons. De grijze wolkenmassa maakt plaats voor blauwe luchten. Het kwik komt vandaag misschien wel voor het laatst dit jaar boven de 20 graden. Afkomstig uit Den Bosch, voert de tocht voor fietsmaatje Mark en mij door bekend gebied. Maar omdat het parcours andere wegen pakt dan ik gewend ben, leer ik mijn regio toch op een andere manier kennen.

We kronkelen over rustige landwegen met knotwilgen en populieren door het Groene Woud. Een boer snoeit de heg, er worden walnoten verkocht vanuit een kist voor een boerderij, op de weides ligt vers gemaaid gras. Bossen, weilanden en kerkdorpjes wisselen elkaar feilloos af. Waar grote delen van Nederland door ruilverkaveling zijn strakgetrokken, vind je hier nog plekken waar de tijd lijkt te hebben stilgestaan. Het gebied is vanwege zijn rijke cultuurhistorie dan ook uitgeroepen tot Nationaal Landschap.

Vermakelijk parcours

We steken de meanderende Dommel over en slingeren over landwegen met uitzicht op de stompe toren van Oirschot, met 60 meter hoogte een baken in het landschap. Bij landgoed Baest kleuren de boomkronen goud- en bronskleurig onder de zon. Dit is de Brabantse herfst op zijn mooist! Dan draaien we het fietspad op door Landgoed De Utrecht, in de negentiende eeuw opgericht als ontginningsproject door de gelijknamige verzekeringsmaatschappij.

Het fietspad volgt een vermakelijk parcours dwars door de natuur. Het kan er wel druk zijn, dus wees met name voorzichtig als je er in een groep rijdt. We stoppen om ‘d’n Flaestoren’ te beklimmen, een markant uitzichtpunt van staal en hout. Vanaf 24 meter hoogte kijken we uit over de Kempen met zijn naaldbossen, zandgronden, heides en vennen. Zo moet de streek er in de tijd van de bokkenrijders uit hebben gezien.

Brabantse gezelligheid

“Ge zed welkom bè herberg In den Bockenreyder”, lezen we een paar honderd meter verderop op een boomstam. We hebben het keerpunt van de tocht bereikt, de plek die de mannen van FTC Rosmalen al decennia als koffiestop gebruiken. De herberg bestaat uit een verzameling gebouwen en schuren rond een gezellig plein met terrassen, die vandaag vol zitten met wandelaars en fietsers. Het wekt geen verbazing dat deze Brabantse oase door Misset Horeca in 2015/16 werd uitgeroepen tot beste café van Nederland. De arm- en beenstukken gaan uit en we genieten in de zon van koffie met gebak.

“Ge zed welkom bè herberg In den Bockenreyder.”

Met nieuwe energie gaan we er als een stel bokkenrijders vandoor. De wind blaast op de terugweg in de rug. We halen makkelijk snelheden boven de 35 kilometer per uur. We passeren de negentiende eeuwse torenspits van het voormalige Theresiaklooster dat op een plantsoen in Diessen is geplaatst en denderen bij Heikant over een heraangelegde klinkerweg die er in de beginjaren van de Bockenreijderstocht zo slecht bij lag dat hij in een kasseientocht niet zou misstaan.

Terwijl de avondzon langzaam naar beneden zakt en lange schaduwen op het asfalt drukt, maken we de laatste kilometers vol naar Den Bosch. De buit van onze Bockenreijderstocht: geen goud, zilver en andere kostbaarheden, maar een mooie route met bijzondere koffiestop die we nadien nog verschillende keren zullen rijden.

fotocredit: Bram de Vrind / De Fietsjournalist