Polderen rond Haarlemmermeer

Het is zondag 14 juli 1935. De 19-jarige Kick Pruijs doet mee aan een lokale wielerwedstrijd. Kick is lid van ASC Olympia uit Amsterdam, de oudste wielervereniging van Nederland. Vanaf zijn racefiets ziet Kick hoe een Kwikstaart, een spiksplinternieuwe Fokker 22, probeert op te stijgen vanaf Schiphol. Nou ja, opstijgen, hij ziet dat het kleine toestel geen hoogte krijgt. De Kwikstaart maakt een bocht, komt met een vleugel tegen de grond en stort achter de Geniedijk neer.

Kick bedenkt zich geen seconde. Hij springt van zijn fiets en rent naar het vliegtuig. Met gevaar voor eigen leven trekt hij enkele passagiers uit het brandende wrak. Ook doet hij nog een vergeefse poging om de cockpit te openen. Kick kan nog net op tijd zelf uit het vliegtuigje springen voordat het helemaal in brand staat. Zes mensen komen om het leven. Onder hen vier bemanningsleden.

"De Haarlemmermeerpolder en wijde omstreken blijken vol historische en waterrijke verrassingen te zitten"

We zijn eind juli 2022 nog geen tien kilometer onderweg als we over de Kick Pruijsbrug fietsen, sinds het voorjaar van 2014 een prachtige brug op de plek des onheils van deze tragedie. We zijn net begonnen aan onze Haarlemmermeerroute en staan even stil bij het heldhaftige optreden van deze jonge wielrenner uit de vorige eeuw. We stoppen niet graag onderweg tijdens onze routes, hooguit om wat te eten en drinken, maar vandaag zullen we wat vaker uitklikken dan we gewend zijn. De Haarlemmermeerpolder en wijde omstreken blijken vol historische en waterrijke verrassingen te zitten.

Mooie omwegen

Overal zijn er van die gemeenten in Nederland, waar je niet of nauwelijks soepel dóórheen kunt fietsen. Om er maar eens twee uit te pikken, Amersfoort en Hilversum hebben hun reputatie niet mee op dit vlak. In Noord-Holland is Hoofddorp ook zo’n boosdoener. Maar ga je óm deze plaatsen heen op de racefiets, dan wordt het een heel ander verhaal. Dat is meer dan de moeite waard. Wat een rust en ruimte, zelfs hier in de drukke Randstad. Zo fietsen we tussen Hoofddorp en de Polderbaan van Schiphol al snel over de prachtig geasfalteerde fietspaden van het geluid reducerende park Buitenschot, dat bezaaid is met tientallen verzonken piramides.

"Onze route kronkelt langs het water, jachthavens, molens en palingrokerijen"

Bij Aalsmeer draaien we bij het fort op het Liniepad naar rechts, de Aalsmeerderdijk op. In de kop van Noord-Holland ligt de historische 126 kilometerlange Westfriese Omringdijk, een favoriete route van menig plaatselijke fietser. Hier, grofweg tussen Amsterdam en Leiden fietsen we op de Ringvaart van de Haarlemmermeerpolder, een ruim zestig kilometer lange ringvaart die rondom de Haarlemmermeerpolder loopt.

In 1839 werd door duizenden arbeidskrachten begonnen met graven, zes jaar later waren ze klaar maar waren er nog enkele openingen voor de scheepvaart. In 1848 was de ringdijk voltooid en kon begonnen worden met de droogmaking. Vier jaar later viel de Haarlemmermeer droog. Rechts van ons ligt de historische polder, links liggen de prachtige Westeinderplassen. Onze route kronkelt langs het water, jachthavens, molens en palingrokerijen.

Eerbetoon Joop Zoetemelk 

Het is een vraag bij menig wielerquiz: wanneer werd een Nederlandse man voor het laatst wereldkampioen bij de profrenners? Dat was in 1985, toen Joop Zoetemelk – ‘…en hij heeft ’m!...’ - de concurrentie net voorbleef in het Italiaanse Giavera del Montello.

""Zoetemelk fietste graag de Haarlemmermeer in naar de Bollenstreek"

De basis voor zijn successen werd gelegd in de polders van Rijpwetering. Zoetemelk fietste graag de Haarlemmermeer in naar de Bollenstreek. Hij vond het er heerlijk rustig. Zo is het ook vandaag als we een klein stukje over het Joop Zoetemelkpad fietsen, een fietspad langs de Ripselaan, een saaie, doorgaande weg.

Polderpontje

Een van de nieuwere fietspaden in deze omgeving is het Boterhuispolderpad. Tot honderdvijftig jaar geleden waren er hier nog helemaal geen wegen. De boerderijen waren alleen per boot bereikbaar. Het huidige fietspad doorkruist de polder en de erven van twee boerenfamilies. Het pad meandert door hun percelen, historische kreken en de blokverkaveling. Bij de Zijldijk in Teylingen pakken we het fietsers- en voetgangerspontje, dat ons naar de Merenwijk in Leiden brengt.

Let op: Let op: het pontje (de Zijlboot) bij Leiden vaart van 1 april tot 1 oktober! Omrijden kan door de Zijldijk af te zakken en via de Willem de Zwijgerlaan (brug), de IJsselmeerlaan, de Veluwelaan en het Visserspad de route een paar km verder weer op te pakken.

Vanaf hier kunnen we de Haarlemmer Trekvaart volgen, maar vandaag fietsen we door naar Noordwijk. Hier fietsen we door de duinen over glooiende, strak geasfalteerde fietspaden, maar ter afwisseling ook over enkele schitterende schelpenpaden; geen probleem voor de racefiets. We fietsen de komende twaalf kilometer langs de kust en door de duinen.

Bij Bennebroek draaien we naar de links, de Bennebroekerdijk op. We fietsen nu weer op de Ringvaart, onder meer langs Gemaal De Cruquius uit 1849, de grootste stoommachine ter wereld. Dit rijksmonument is een van de drie gemalen, waarmee de Haarlemmermeer tussen 1849 en 1852 werd droog gepompt.

Vliegensvlugge beklimming

We zouden vanaf hier zo kunnen terugfietsen naar ons startpunt in het Haarlemmermeerse Bos, maar dat doen we nog niet. We plakken er nog een noordelijke lus aan vast van zo’n dertig kilometer. Via Schalkwijk, Haarlemmerliede en Spaarnwoude draaien we de ‘strada bianca’ van de Inlaagsedijk op. Let op, deze dijk is duidelijk minder verfijnd dan de schelpenpaden in de duinen, maar is via Spaarndam ook eenvoudig te vermijden.

Via een aantal groene en waterrijke paden en wegen zetten we koers richting Schiphol en Big Spotters Hill. Bij het Rottepolderplein pakken we het fietspad, dat parallel loopt aan de startbaan. Dit is een geweldige racebaan met wind in de rug, maar vergeet ook niet om je te verwonderen over de opstijgende vliegtuigen. Wat zou de jonge Kick Pruijs van het huidige Schiphol hebben gevonden?

"Vanaf de top hebben we een fraai uitzicht over de weidse Haarlemmermeer, waar we zojuist ruim honderd kilometer doorheen zijn gefietst"

Alsof de route niet al vol genoeg is, pakken we op het laatst ook nog de Big Spotters Hill mee, een steile ieniemieniebeklimming tot het uitzichtpunt op 22 meter hoogte in recreatiegebied de Groene Weelde. Vanaf de top hebben we een fraai uitzicht over de weidse Haarlemmermeer, waar we zojuist ruim honderd kilometer doorheen zijn gefietst. Het is mooi geweest voor vandaag, binnenkort nog een maar een keer naar de Haarlemmermeer. Er is hier nog zoveel meer te ontdekken.

Zelf fietsen?

Zin om zelf dit puike polderrondje te fietsen? Download dan hier de route. Veel plezier alvast!
_{Tekst en beeld: Merijn Heijne}