Airborne route

Zand stuift over het fietspad. We zwoegen met tegenwind. De golvende Ginkelse Heide strekt zich uit tot aan de horizon. Stapelwolken kleuren het plaatje in.

Waar het Gelderse natuurgebied bij Ede nu een prachtige plek is om te fietsen, herinnert een monument aan zijn beladen geschiedenis. Op 18 september 1944 landden zo’n 1900 parachutisten van de Britse 4th Parachute Brigade op deze plek, die door de geallieerden als ‘Dropzone Y’ werd gemarkeerd. De parachutisten zijn in de landmark ‘Vensters naar het verleden’ vereeuwigd.

"Het monument is één van de vele plekken langs de Airborne Route die aan de Slag om Arnhem herinneren"

Operatie Market Garden

De route van zo’n 55 km voert langs de luchtlandingsplekken en slagvelden van de Operatie Market Garden. Het offensief was bedoeld om een snelle doorbraak te forceren aan het eind van de Tweede Wereldoorlog. De geallieerden hadden in september 1944 Noord-Frankrijk en België veroverd. Veldmaarschalk Montgomery wilde Duitsland binnenvallen via Arnhem. Daartoe begonnen de geallieerden een gewaagd offensief. Parachutisten moesten enkele bruggen veroveren (operatie Market) en bezet houden tot de tanks er waren (operatie Garden).

"Vanaf 17 september landden meer dan tienduizend troepen bij Arnhem, met als hoofddoel het bezetten van de brug over de Nederrijn" 

De geallieerden stuitten echter op zware weerstand. Luitenant-kolonel John Frost wist de brug in het centrum van de stad te bereiken, maar grondtroepen slaagden er niet in om hem op tijd te ontzetten. De geallieerden zagen zich op 25 september genoodzaakt om terug te trekken. De oorlog eindigde niet zoals gehoopt voor Kerstmis, maar er volgde een hongerwinter.

Start bij een van de vele monumenten

De Airborneroute, die als knooppuntenroute is te downloaden, hebben we licht aangepast om hem iets aantrekkelijker voor ons wielrenners te maken. We nemen een brug in plaats van de pont en pakken de Italiaanseweg als extra klimmetje. We starten bij het monument van de 101st Airborne Division aan de Drielse Rijndijk bij Heteren, maar je kunt uiteraard ook op andere plekken aanpikken.

Op het monument liggen enkele dagen voor 5 mei knuffels en briefjes van schoolkinderen. “Bedankt dat jullie zo voor ons hebben gestreden. Ik ben dankbaar dat we bevrijd zijn. Door jullie hebben wij een fijn leven”, staat op een briefje van ‘Finn’. We vertrekken westwaarts over de dijk richting Arnhem. Aan de overkant ligt het kasteel van Doorwerth aan de voet van de Italiaanseweg. Op de dijk kunnen we lekker tempo maken dankzij de wind die vanuit het westen waait. 

De skyline van Arnhem

Al gauw doemen aan de horizon de Eusebiuskerk en blauw/groene stationstorens op; de skyline van Arnhem. Via de Malburgse Bandijk bereiken we de John Frostbrug over de Nederrijn. De zwaar bevochten boogbrug werd na de oorlog herbouwd en vernoemd de luitenant-kolonel die er een bruggenhoofd wist te stichten.

Heldendaad

We steken de brug uit de film ‘A Bridge Too Far’ over en stoppen bij het Jacob Groenewoudplantsoen. De Nederlandse kapitein waarnaar het plantsoen is vernoemd, had de Arnhemse verkeersbrug samen met de troepen van Frost bereikt. De Britten zaten echter in de tang en er was nauwelijks communicatie met de andere troepen mogelijk. Groenewoud bood zich aan om door de Duitse linies heen te glippen en belangrijke militaire orders door te geven. Tijdens zijn heldendaad werd hij dodelijk geraakt door een sluipschutter. De kapitein werd postuum onderscheiden met de Militaire Willemsorde.

Langs de rivier

De route gaat verder met een klimmetje en on-Nederlandse vergezichten over de rivier. We passeren het statige Elisabeth Gasthuis aan de Utrechtseweg, dat tijdens de slag diende als militair ziekenhuis voor de geallieerden. Op nog geen 3 km van de Rijnbrug, blijkt hier hoe dichtbij de hulptroepen kwamen om het bruggenhoofd te versterken.

De Oorlogsbegraafplaats

Een klinkerklimmetje volgt over de Pietersbergseweg in Oosterbeek. Daar vind je het Airbornemuseum dat is gevestigd in de villa waar Britse generaal Urquhart zijn hoofdkwartier had. Het trekt jaarlijks meer dan 100.000 bezoekers. Even verderop vind je de Oorlogsbegraafplaats van het Gemenebest Arnhem Oosterbeek waar zo’n 1700 gesneuvelde militairen hun laatste rustplaats kregen. Ze liggen op een vredige plek aan de voet van een helling die de poort vormt naar het plateau van de Veluwe. 

Richting Wolfheze

Hoewel het stuk tussen Arnhem en Oosterbeek historisch interessant is, kun je er door stoplichten en verkeersdrukte minder goed doorfietsen. Dat verandert als je het fietspad langs het spoor richting Wolfheze opdraait dat voert door weelderig bos. 

Vanuit Wolfheze voert nog een serie fietspaden richting de Ginkelse Heide. Je komt langs Landing Zone S en de crashplek van de heldhaftige luitenant David Lord die zijn missie afmaakte, ondanks dat zijn Dakota in brand stond.

"Een aantal paden is opnieuw aangelegd met bredere betonstroken, die heerlijk rijden op de racefiets"

Over de Ginkelse Heide

Deze paden zijn wel minder geschikt voor grote groepen. Met het fietspad over de Ginkelse Heide volgt één van de hoogtepunten van de route. Met de wind schuin op kop fietsen we door het weidse gebied. De dropping van 1900 parachutisten moet een indrukwekkend gezicht zijn geweest. De operatie wordt tijdens de jaarlijkse herdenking volgens planning op zaterdag 19 september nagespeeld.

De heide gaat na een tunneltje over in bos en daarna in weilanden. In deze omgeving bevonden zich Drop- en Landing Zone X en Z. In Heelsum passeer je nog een Airborne monument met kanon, waarna je je op kunt maken voor de finale van de tocht over de Italiaanseweg. 

De klinkers van de kasteelheer

Deze klinkerklim ligt verborgen in de bossen van de Boersberg. Je daalt af naar de Fonteinallee en ziet het kasteel van Doorwerth liggen. De klim met haarspeldbochten werd aangelegd in opdracht van de kasteelheer. De Italiaanseweg deed hem denken aan de bergpassen die hij had gezien op reis in Italië. Je draait de helling op in het bos en belandt al gauw op de klinkers.

Zwoegen naar de top

Het beginstuk is steil en even doorbijten. Maar in de eerste bocht vlakt de helling af. Daar kun je opschakelen en versnellen. Na de linkse bocht is het nog even zwoegen naar de top. Velen trekken nog even door tot aan de kruising met de W.A. Scholtenlaan. Na deze klimsensatie in de finale, peddelen we de laatste kilometers rustig terug naar het monument op de Drielse Rijndijk, waar we de Airborne route hebben voltooid.

Download de route

• Fiets langs de luchtlandingsplekken en slagvelden van de Operatie Market Garden bij Arnhem
• Lengte: 49,4 km
• Hoogtemeters: 490 

Vier onze vrijheid en download hier de route.