Klimmen op en over de Nederrijnse Heuvelrug

Fietsen door golvende landschappen met aardappelvelden en zoemende windmolens, over dicht beboste heuvelruggen, verkeersarme wegen en klimmetjes die net boven de torenspits van het aangrenzende dorp uitkomen. Uiteraard met ‘Kaffee und Kuchen’ tussendoor. De Nederrijnse Heuvelrug over de grens in Duitsland is zo’n streek waarvoor ik jaarlijks een paar keer in de auto stap om een fietsrit te maken.

Het Zwitserland-gevoel

De heuvelrug is gevormd door reusachtige gletsjers die in de voorlaatste ijstijd tot aan de lijn Nijmegen-Krefeld reikten. De stuwwal bereikt bij Kleve het hoogste punt van 106m. De bekende hellingen rond Groesbeek en Berg en Dal zijn maar een klein deel van de heuvelrug die nog zeker 70 km met onderbrekingen Duitsland inloopt.

De Oude Holleweg heeft over de grens tientallen broertjes, zusjes, nichten en neven. Dat ontdekte ik vijf jaar geleden tijdens de toertocht Rondom de Totenhügel van TWC Noord-Limburg, een tocht die jaarlijks op Tweede Paasdag vanuit Siebengewald wordt gehouden. Ik was al vaker de grens overgestoken naar Kleve, maar dat er verder naar het oosten ook prachtige hellingen en landschappen liggen, was een eyeopener.

Hoogtepunt van de tocht is de Sonsbecker Schweiz, een heuvelrug met negen beklimmingen en vergezichten die je inderdaad het Zwitserland-gevoel bezorgen. Bonus: je fietst aan de Duitse kant zonder grote drukte van autoverkeer, wandelaars en e-bikers zoals rond Nijmegen.

Op naar Elten

Het is vrijdagmiddag en we zijn helemaal geïnstalleerd in Landhaus Beckmann. Tijd voor een lostraprondje van krap 70 km richting de Eltenberg (82 m) aan de noordkant van de Rijn. Deze heuvel heeft een bijzonder verhaal. Van 1949 tot 1963 hoorde het dorp Elten bij Nederland dat het toegewezen kreeg als compensatie voor de Duitse bezetting.

De dag voordat Elten terugging naar Duitsland, zetten exporteurs het dorp vol vrachtwagens met goederen zoals boter. De volgende morgen stonden de vrachtwagens wegens de grenscorrectie op Duits grondgebied. De exporteurs ontliepen tijdens deze ‘Eltener Butternacht’ naar schatting vijftig miljoen gulden aan invoerrechten. Handige jongens!

"Het is drukkend warm en smog tekent zich af aan de horizon"

Vanaf de Rijnbrug bij Emmerik, met 803m de langste hangbrug van Duitsland, zien we de Eltenberg liggen. Aan de voet van de heuvel (1,1 km/4,5%) draaien we van de hoofdweg af: tijd om de beentjes te testen. We zetten aan op de eerste helling die percentages tot 7 procent haalt. Maar na de linkerbocht loopt hij nog verraderlijk lang vals plat door. Zorg dat je hier nog wat overhoudt om niet te ontploffen!

We bollen uit in het toeristische dorp met minigolf, ‘Pannekoekhuys’ en ‘Imbiss mit Bratwurst’ rond een brink. Daar leidt een kort gravelpaadje naar de ‘Blick in das Rheintal’, waar we vanaf een bankje prachtig uitzicht op de Rijnvallei hebben.

^{Download deze route Kalkar - Rond de Eltenberg: 71 km 210 hm}

Terug bij Landhaus Beckmann luiden we het weekend in met koud Weizenbier en een driegangenmenu op het terras. Tijdens de zwoele avond bestellen we misschien één hersteldrankje te veel, maar hé, we zijn geen profs. We kijken alvast reikhalzend uit naar de Koninginnenrit die morgen op het programma staat: 150 km en 1000 hoogtemeters.

De rit der ritten

Er gaan verschillende verhalen rond over hoe de Totenhügel (Nederlands: ‘Dodenheuvel’) aan zijn ietwat lugubere naam komt. De naam zou zijn afgeleid van de ter dood veroordeelde misdadigers die er werden begraven. Of van de Oudgermaanse graven die er werden gevonden.

Wij geloven graag de verklaring van de hoteleigenaar Michael, omdat die zo mooi is: “Ons hotel staat in het gehucht ‘Kehrum’ (‘keer om’, red). Rond de Totenhügel vielen veel doden door de pest. In Kehrum werden reizigers gewaarschuwd om niet naar de Totenhügel te gaan: keer om!”

Wij slaan dat advies in de wind en pakken de 43m hoge heuvel mee aan het begin van de Koninginnenrit. De Totenhügel ligt er vredig bij deze zomermorgen. Een oudere dame duwt een kruiwagen de heuvel op, een haas sprint de glooiende korenvelden in.

"Met 25 graden en zon staat perfect fietsweer op de planning"

We draaien en keren in de Sonsbecker Schweiz om een aantal klimmetjes van de to-do-lijst te strepen. Op de Dürsberg (1,1 km, max 8%) worden we met meewind op het buitenblad omhoog geblazen. Vanaf de top (77 m) hebben we magistraal uitzicht op de drie kerktorens van Sonsbeck met bossen, heuvels en windmolens aan de horizon.

Uiteraard gaan we de scherprechter van de streek te lijf. Het verstopte weggetje ‘Op den Hövel’ (1,3 km) is één van de weinige hellingen in de streek met stijgingspercentages boven 10 procent. De klim meandert na de steile eerste 500 meter nog venijnig lang door. Daar kom ik achter als ik de motor opblaas na een iets te enthousiaste start. Oef, die deed pijn!

Naar het hoogste punt

Na de ‘Kaffee und Kuchen’-stop beginnen we met nieuwe energie aan een lus richting de grens met Nederland. We fietsen over de Pfalzdorfer Höhen, een weids gebied met rustige landwegen door golvende landerijen met draaiende windmolens. In dit open landschap krijg ik altijd een beetje vakantiegevoel.

De passage over de glooiende Kartenspielerweg in het Reichswald, ontaardt in een veredelde ploegentijdrit. Op de Klever Berg (106 m) tikken we het hoogste punt van de Nederrijnse Heuvelrug aan, om via nog meer golvende wegen terug te keren naar het hotel. Superfietsdag compleet.

^{Download deze route Kalkar - Rond de Totenhügel: 150 km / 960 hm}

Uitzicht over het Roergebied

Na een stevig ontbijt staan we de volgende morgen met gesmeerde kettingen klaar voor de volgende rit. We zakken vandaag af naar de zuidelijkste uitlopers van de Nederrijnse Heuvelrug: Bönninghardt (58 m) en de Schaephuyser Höhenzug (80 m). Gelegen onder de rook van het Roergebied, is deze streek minder gepolijst dan de Sonsbecker Schweiz. 

De hemel kleurt grijs en er staat een stevige, bijna Hollandse zuidwestenwind. We pakken een paar bescheiden klimmetjes bij Bönninghardt en zetten koers naar de Schaephuyser Höhenzug. De langgerekte heuvelrug is qua profiel vergelijkbaar met de Utrechtse Heuvelrug, met als belangrijkste verschil dat de toppen niet met bossen maar met weilanden zijn bedekt.

Een reeks klimmetjes volgt over scheve betonplaten die er misschien in de tijd van Eddy Merckx nog netjes bij lagen. Ben je avontuurlijk ingesteld, pak ze vooral mee. Houd je niet van slecht wegdek: fiets onderlangs!

Compensatiemeters

We hobbelen over de Vogtsweg (0,5 km/max 4%) en dalen af om in tegengestelde richting de Zarsweg (0,9 km/max 6%) te beklimmen. De weg is leeg en de wind blaast in de rug. Perfecte omstandigheden voor een KOM-poging! Eenmaal boven kijken we uit over kerktorens, schoorstenen, mijnterrils en de 121 meter hoge communicatietoren van Duisburg die boven de horizon uitsteken. Het fraaie uitzicht over het Roergebied compenseert voor het slechte wegdek.

Een goed alternatief

Bij de Tönisberg klimmen we naar een oude molen en pakken we het mooiste klimmetje van de dag mee bij Kengen. Vanaf de Oermterberg (68 m) rollen we de heuvelrug af. In de finale draaien we nog één keer de gashendel open. We suizen als een ICE-trein door het landschap, terwijl we hier en daar een klimmetje verorberen. Na de beklimming van de Totenhügel is het dan echt gedaan met de pret.

Bij het hotel ploffen we neer op het terras om het fietsweekend af te sluiten. Of dit gebied het qua omgeving haalt bij Zuid-Limburg of de Eifel? Nee. Maar voor veel Nederlanders biedt de streek achter Nijmegen wel een goed alternatief op kortere reisafstand voor een weekendje fietsen. De heuvels zijn er bovendien makkelijker te verteren, terwijl de wegen rustiger zijn dan in toeristische gebieden. Urlaubsgefühl gegarandeerd!

_{Download deze route Kalkar - Rond de Tönisberg: 130 km / 800 hm}